Er is een hele simpele manier om alle Nederlandse speelfilms, acteurs, regisseurs, producenten, casting agents en scenarioschrijvers te verbeteren. Maar is dat nodig? Dat kan iedereen natuurlijk alleen voor zichzelf beantwoorden. Mijn schrijfpartner en ik vonden in ieder geval steeds dat er iets wezenlijks ontbreekt in de Nederlandse Film. Een jaar geleden dachten we: Wat is nou de echte reden dat dat in Hollywood veel beter gaat? Is er een ‘geheime formule’, die nergens in boeken staat beschreven? We besloten een sabbatical te gebruiken om te kijken of we achter die geheime formule van Hollywood konden komen.
Dat was niet gemakkelijk. Niemand gaf zomaar zijn geheime formule weg. Maar toch: we kwamen langzaam dichterbij. Het eerste wat we leerden, was dat er maar één ding belangrijk is in Hollywood, en dat is een goed filmverhaal. De rest is volkomen onbelangrijk. Daar was iedereen heel stellig in: van de creatieve kant (we ontmoetten ruim veertig top-scenarioschrijvers en ontwikkelaars) tot de verkoopkant (producenten, studiomensen, filmmarkt).
Onze vraag was vervolgens: Wat is dan ‘een goed filmverhaal’? Toen werd iedereen ineens minder spraakzaam. Waarom zouden ze hun ‘kapitaal’ onthullen? Toch vertelden veel mensen net genoeg om je lekker te maken. Zo lekker dat je voor behoorlijke consultancybedragen van zijn of haar diensten gebruik wilde maken. Maar daar hadden we geen zin in. We konden er ook wel op een andere manier achterkomen, dachten we. We gingen naar schrijvers van de allernieuwste scenarioboeken. Maar ook daarin stonden alleen maar ‘appetizers’. Wil je meer weten? Dat kost je dan zoveel consultancy.
Halverwege ons sabbatical besloten we dat toch maar te betalen. En ja, het was het dubbel en dwars waard: het was één grote openbaring. Alle kleine ‘appetizers’ bleken allemaal in elkaar te passen. En die ‘geheime formule’ bleek heel erg simpel. Ik wou dat iemand hem me geleerd had, toen ik net begon. Want hij is zó hanteerbaar en concreet. En dat is ook de reden waarom de (betere) scenarioschrijvers, producenten, acteurs en regisseurs allemaal deze zelfde Formule gebruiken. Omdat ze hiermee heel gemakkelijk met elkaar over het filmverhaal kunnen communiceren. Iedereen weet precies waar hij het over heeft. En iedereen kan ook meteen actief en concreet meedenken over verbeteringen.
Omdat die Formule in Nederland nog niet wordt gebruikt, is het logisch dat Nederlandse producenten vaak gefrustreerd klagen over dat een scenario ergens ‘zwalkt’ of ‘ontspoort’ of ‘nodeloos duur is’, maar ze hebben de Formule niet om het concreet aan te wijzen, en het vervolgens gezamenlijk te verbeteren. Hetzelfde geldt voor een actrice, die voelt dat er iets niet klopt aan haar hoofdrol of bijrol, maar ze heeft de Formule niet om de oorzaak aan te wijzen, en het probleem samen op te lossen. Hetzelfde geldt voor een regisseur: heeft hij de Formule, dan weet hij precies hoe hij de acteurs moet regisseren en hoe hij het beste elke scène vertelt. Eigenlijk geldt de Formule om alle geledingen te verbeteren: ook de montage, de muziek, de mensen van de fondsen, omroepen.
Heilig scenario
Ho, wacht even, als het zo goed is, is het dan een ‘toverformule’? Nee en ja. De Formule is uiteindelijk niet meer dan een heel eenvoudig maar zeer effectief hulpmiddel om een filmverhaal (of een bewerking van een roman) met alle (creatieve en productionele) partners tot een optimaal resultaat te krijgen, waaraan niets essentieels ontbreekt (wat vaak wel het geval is in Nederlandse films). Dat betekent dat een scenario niet meer iets mythisch vaags of heiligs is, maar iets heel helders en tastbaars, waarover heel concreet gepraat kan worden. Je kunt het het beste vergelijken met een korte handleiding. Als je deze ‘handleiding’ volgt, kom je tot het beste resultaat. En als je allemaal dezelfde handleiding hebt, kun je makkelijk met elkaar communiceren.
Hier in Hollywood hebben alle producenten, regisseurs, acteurs, scenarioschrijvers of mensen die een verhaal pitchen, dat handleidinkje bij zich. Of ze kennen het uit hun hoofd. Want ze weten dat het werkt. Al vele tientallen jaren. En dat geldt voor alle Hollywoodfilms (van commerciële als Mission impossible tot schijnbaar artistieke als Memento), maar even goed voor alle Europese films (van feelgood tot artistieke films). Ook voor Nederlandse films. Die waren allemaal beter en succesvoller geweest met deze eenvoudige formule. Net als een aantal Nederlandse reality-tv-programma’s.
Maar het is geen ‘toverformule’, want je moet nog steeds die ene originele zin vinden, die de basis van je filmverhaal is. En die kern moet 600 miljoen mensen aanspreken, als het een Amerikaanse film wordt. Of in potentie 10 miljoen mensen, als het alleen voor Nederland is. Dat is heel hard werken in combinatie met inspiratie en geluk hebben, en dat kan geen enkele handleiding voor je doen. Geen goed basisidee is geen goed filmverhaal. Ons sabbatical jaar is nu voorbij. We waren weggegaan om uit te zoeken wat Nederland van Hollywood kan leren. We keren deze maand terug naar Holland. Met een tas vol inspirerende Hollywood-Nederland-ervaringen en nuttige lessen. En met de Formule. Waarover we nu een boek schrijven, dat in Maart 2007 in de winkel ligt.
